Trên đất nước ta có 54 dân tộc anh em cùng chung sống. Mỗi dân tộc đều sở hữu những phong tục, tập quán mang bản sắc riêng. Về chuyện ngủ của người dân tộc Việt Nam cũng có nhiều phong tục độc đáo, đặc sắc.
“Ngủ mèo” nên duyên chồng vợ
Ở dân tộc Chơ Ro, con trai, con gái hễ đủ 15 tuổi sẽ được phép “ngủ mèo” để tìm hiểu nhau trước khi nên vợ nên chồng.
Luật tục từ xưa đã quy định tục “ngủ mèo” rất nghiêm ngặt để đảm bảo chế độ một vợ, một chồng; nếu ai vi phạm sẽ bị phạt rất nặng. Theo quy định, thanh niên người Chơ Ro khác dòng họ đến tuổi cập kê được tự do tìm hiểu, hẹn hò nhau.
Khi tình cảm hai phía đã đến độ đắm say và có ý muốn kết thành vợ chồng thì chàng trai chủ động hẹn, cô gái nhận lời cùng “ngủ mèo” để tìm hiểu kỹ lưỡng hơn về nhau. Khi màn đêm buông xuống, chàng trai đi “ngủ mèo” tại nhà người yêu sẽ mang theo một cây đòn và một roi mây. Với người Chơ Ro, chiếc roi mây vừa có tác dụng làm tín hiệu cho cô gái, vừa là vũ khí tự vệ của các chàng trai khi đi trong đêm tối để xua các loài thú dữ.
Ảnh Internet
Chàng trai đứng ở dưới sàn dùng cây đòn gõ nhẹ lên vị trí buồng nằm, đồng thời đưa roi mây qua khe báo hiệu cho cô gái. Nếu thời điểm thích hợp, cô gái sẽ nắm roi mây rung để báo cho người yêu trèo lên. Lên nhà rồi, chàng trai sẽ dùng chiếc đòn mang theo, đặt xuống sàn và đi trên chiếc đòn này. Đây là nghi thức để tránh làm các thành viên khác trong nhà thức giấc. Và dù cha mẹ cô gái có thể biết, nhưng họ làm ngơ vì tin vào sự lựa chọn của con mình và cho đó là theo ý Giàng.
Trong thời gian “ngủ mèo”, chàng trai không được phép ngủ đến sáng mà phải ra về trước khi mọi người trong nhà cô gái thức giấc. Theo luật tục, người nhà cô gái chỉ chấp nhận cho chàng trai “ngủ mèo” nhiều nhất là 3 lần. Sau đêm thứ ba, anh ta phải chủ động đến trình diện bố mẹ cô gái và xin phép được cưới.
Nếu khi ấy chàng trai không xin phép để gia đình nhà mình đến bàn chuyện cưới hỏi thì nhà cô gái có quyền giữ lại rồi cử người đến nhà chàng trai đánh tiếng tế nhị rằng: “Chuồng nhà tôi hiện đang giữ một con trâu nhà ai bị lạc. Gia đình bên này thử sang xem có phải của nhà mình không?”. Lúc đó, nhà chàng trai phải hiểu vấn đề rồi nhanh chóng cắt đặt người đại diện mang rượu qua nhà cô gái để đáp lời “nhận trâu” và bàn các thủ tục cho đôi trẻ cưới nhau
Ngủ ngửi để quen hơi nhau
Người dân tộc Dao đeo tiền Xuân Sơn ở huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ có một tập tục kỳ lạ là thực hiện tục “ngủ ngửi” để chọn vợ, chọn chồng. Bao đời nay, các thế hệ người Dao đeo tiền ở Xuân Sơn thành vợ, thành chồng và gắn kết với nhau, thuỷ chung, vụng dại một cách khó lý giải bắt đầu cũng từ tập tục hết sức khác người này.
Theo các cụ kể lại, người Dao đeo tiền ngày xưa thường ở nơi xa xôi, cheo leo, hẻo lánh. Thuở hồng hoang, ông trời chỉ cho trái đất này có hai người Dao, một nam và một nữ nhưng lại ở hai nơi heo hút và xa lắc và bắt họ phải tự tìm đến với nhau.
Hai người Dao mải miết đi tìm nhau. Tìm mãi, tìm mãi, đến khi gối mỏi, lưng còng, mái tóc xanh nhuốm sương gió bụi trần họ mới gặp nhau. Tìm được nhau rồi, mặc những quy định nghiệt ngã của trời đất, hai trái tim khô héo như được hồi sinh, họ nhanh chóng thành vợ thành chồng. Nhưng cũng vì quá say tình, họ đã quên mất cái nhã ý của ông trời là buộc họ phải làm quen hơi nhau.
Ông trời đã trừng phạt con người, biến họ thành nạn nhân sống như chết dần, gần mặt nhưng xa lòng. Khi hai cơ thể sống là vợ là chồng mà không thể hoà nhập được thật là một sự đầy ải. Vì vậy, ông bà của người Dao đeo tiền từ thuở sơ khai ấy đã buộc cháu con khắc phục lại lỗi thiếu sót của họ với lời nguyền “ngủ ngửi”. Theo đó, trai gái người Dao đeo tiền đến tuổi cập kê phải… ngửi mùi nhau và ngủ cùng nhau để hai cơ thể quen hơi. Theo các già làng, ông trời đã bắt họ làm vậy, và điều cốt lõi, làm vậy để trai gái được kết duyên vợ chồng, được sống trọn đời chung thuỷ bên nhau…